Historia

PRZEJAZDOWO

gm. Pruszcz Gdański, pow. gdański, woj. pomorskie
Do 1945 roku, Quadendorf (Schrötter, Endersch), Quadendorp (Gotha))

Wieś założona w 1399r, w 1446 przeszła na własność klasztoru kartuzów, w latach 1807 - 1813 własność Gdańska; Znajdowało się ty 11 gospodarstw burskich, 5 zagrodniczych; osadnicy holenderscy pojawili się w 1577 r., w 1776 r. wzmiankowane nazwiska Dick, Epp, Peters, Bander; e w 1820 roku na 115 mieszkańców 21 było mennonitami. W 1845 roku wybudowany został tu Dom Modlitwy. Petycję z 1868 r. z Przejazdowa podpisał Jacob Claassen, W 1869 r. powierzchnia wsi wynosiła 904,39 mórg, liczyła 160 mieszkańców, w tym 9 mennonitów, stało 18 domów

Układ przestrzenny wsi - łańcuchówka przywałowa na terpach.

Krajobraz kulturowy wsi niemal całkowicie zatarty przez rozbudowę szosy E-7, w latach 80 - tych stwierdzono historyczną zabudowę na 10 dawnych siedliskach ( z 24), obecnie są to pojedyncze obiekty.

Siedziba obwodu i urząd stanu cywilnego w Bogatce (Reichenberg). Inne urzędy w Gdańsku. Kościół ewangelicki w Bogatce, a katolicki od 1869 roku w Wocławach (wcześniej w Gdańsku - Kaplica Królewska i kościół pw. św. Mikołaja). Liczba mieszkańców: 1905: 142; 1910: 167 .
Do Przejazdowa należały następujące miejscowości (miejsca mieszkalne):
a. Eichenkrug
b. Kleiner Krug (1900)
c. Odrzygość (Knüppelkrug)
d. Schleusenkrug - liczba mieszkańców w 1905 roku - 3

Z dziejów wsi, która przez prawie 340 lat była związana z dziejami klasztoru kartuskiego pod Gdańskiem na podstawie różnych źródeł dotyczących dziejów kartuzji kaszubskiej pod Gdańskiem:

1429 - wieś zostaje nadana przez Krzyżaków Henrykowi Hattenikowi
1446 - wieś liczącą 12 włók i miejscowy obszar dworski liczący 6,5 włóki kupuje za 1080 grzywien (dwór zaś za 540 grzywien) klasztor kartuzów gdańskich
1467 - wieś wraz z 2 karczmami zostaje wydzierżawiona przez kartuzów na 10 lat za czynszem w pierwszych 3 latach - 20, w następnych 3 - 30, a później 40 grzywien; ponadto dzierżawcy mieli obowiązek uiszczać dziesięcinę biskupią i proboszczowską; 4 morgi łąk kartuzi mogli użytkować we własnym zakresie
1551 - przeor Jan Hamer za zgodą wizytatora wystawił dokument oddający Przejazdowo na wieczne czasy burmistrzowi gdańskiemu Tymoteuszowi Giese
1552 - kartuzi przekazali dwór przejazdowski bankierowi Szymonowi Loitzowi w wieczystą dzierżawę obliczoną na 40 grzywien pruskich rocznie; Loitz ponadto zapłacił kartuzji gotówką 300 grzywien i podarował jej 2 koła młyńskie; akt sprzedaży zatwierdził król Zygmunt August (Malbork 7.09.1552 r.); spowodowało to długotrwały spór przeniesiony do sądu ziemskiego w Tczewie między burmistrzem Giese a Loitzem i jego teściową Małgorzatą Feldstete (wdową po Tymoteuszu); do czasu jego rozstrzygnięcia dworem władali ci ostatni
1553 - prawa do dworu i pretensje gotówkowe do kartuzji nabywa od Loitza i jego teściowej Jakub Ukerman, któremu wcześniej obiecano dwór na okres 12 lat
1558 - Rada Pruska w Grudziądzu rozstrzygnęła spór o dwór przejazdowski z korzyścią na rzecz Loitza, który w 1561 roku wraz z Janem Loitzem wydzierżawił go na 20 lat Karolowi Gellernowi
1570 - majatkiem rządzi Jan Werden starosta z Nowego (wżeniony w rodzinę Loitzów)
1571 - król podarował Przejazdowo - wieś i dwór liczące łącznie 19 włók dziedzicznie i na prawie rycerskim Rajnoldowi Feldstete (synowi teścia Loitza i jego szwagrowi) pod warunkiem, że tenże zwróci kartuzom sumę zapłaconą przez nich za wieś; w rok później król zatwierdził darowiznę stosownym dokumentem motywując ją tym, iż kartuzi wieś nabyli drogą nie urzędową, ale prywatną, co było nielegalne w świetle prawa; obdarowany zwrócił kartuzom 540 grzywien poprzez przeora oliwskiego Geschkaua zawiadującego ówcześnie kartuzją
1572 - rodzina Feldstete i Loitzów zbankrutowała
1580 - Anna Loitz, wdowa po Janie Werdenie kupiła od potomków Bartłomieja Gilawena karczmę i 1 włókę ziemi we wsi
1590 - wyrok sądu w Piotrkowie kończący spór o majątek między rodziną Werdenów a Feldstetów dzielący go na 2 części; jednakże rozpoczął się nowy trwający od 1591 do 1600 roku dotyczący powrotu Przejazdowa do kartuzów
1600 - w dniu 2 marca sąd sejmowy przyznał wieś kartuzom pod różnymi uwarunkowaniami, ale niestety zostali oni z trzeciej jej części usunięci siłą przez Werdenów i Feldstetów
1602 - 1603 - sprawy sądowe o odzyskanie majątku przez kartuzów zakończone w marcu 1603 roku ponownym ich wprowadzeniem do wsi
1603 - kartuzi wydzierżawiają grunty włościańskie 11 miejscowym gospodarzom w zamian za czynsz i inne świadczenia; ponadto wydzierżawiają karczmę z kramem i 1 włóką ziemi Michałowi Stybiszowi na okres 9 lat; w rok później wydzierżawiają dwór zbudowany przez Werdenów Dirkowi Lorenzowi z Holandii na 15 lat za sumę 300 grzywien i inne materialne świadczenia
1600 - spalenie folwarku przez Szwedów czasie 1 wojny szwedzkiej; odbudowano go w 1645 roku i powiększono
1613 - odnowienie dzierżawy dla gospodarzy i udzielenie klasztorowi kartuskiemu prawa do wyrębu drewna z pobliskiego lasu (tzw. Rosenau znajdujący się na lewym brzegu Martwej Wisły, na wprost na wschód od Przejazdowa) stanowiącego własność gdańszczan
1633 - kartuzi zbudowali wbrew woli Gdańska zabraniającemu mielenia u kartuzów zboża swym poddanym we wsi browar i młyn na Motławie (w 1650 r. młynarz płacił 100 zł czynszu)
1655 - znaczne zniszczenie wsi i majątku w czasie 2 wojny szwedzkiej
pocz. XVIII w. - wieś wraz z wiernymi parafialnie należy do Wiśliny
1716 - w klasztorze kartuskim zmarł prebendarz Michał Theisgen, który w swym testamencie dla klasztoru zapisał m.in. 1200 zł zahipotekowanych na Przejazdowie
1734 - zalanie Żuław przez gdańszczan w czasie wojny szwedzko - rosyjskiej i spalenie wsi przez Rosjan; ocalał jedynie dwór i browar
1737 - zniszczeniu przez burzę ulega młyn; na jego miejsce kartuzi stawiają wiatrak za sumę 2 tys. zł.
1793 - w wyniku II rozbioru wieś trafia pod panowanie pruskie
1807 - po traktacie tylżyckim utracona przez z sekularyzowanych kartuzów włączona zostaje do terytorium Wolnego Miasta Gdańska